Kobiety w Stargardzie mogą mieć wykonaną bezpłatną cytologię w czterech przychodniach do wyboru

Trwa Tydzień Profilaktyki Raka Szyjki Macicy. To to dobry czas przypominania o tym, jak ważne dla zdrowia i życia kobiety jest regularne wykonywanie cytologii. W województwie zachodniopomorskim realizowany jest program profilaktyki raka szyjki macicy.

• Rak szyjki macicy jest obecnie trzecim pod względem częstości zachorowań nowotworem u kobiet na świecie.
• W Europie ponad 62% rozpoznanych nowotworów szyjki macicy można z powodzeniem wyleczyć.
• W Polsce odsetek ten jest niższy i wynosi 48,3%. Rak jest u nas później rozpoznawany, bo kobiety za rzadko chodzą do ginekologa. Tymczasem wykrycie raka szyjki macicy we wczesnej fazie zwiększa szansę na wyleczenie.
• Polska ma jeden z najwyższych wskaźników zachorowalności i umieralności na raka szyjki macicy w Europie. Na ten nowotwór najczęściej zapadają kobiety po 60. roku życia. Rośnie również liczba zachorowań u kobiet młodszych (od 35. do 40. roku życia).
• W 2018 r. na tego raka zmarło na świecie ponad 311 tys. kobiet i blisko 2 tys. Polek.

Trwa Tydzień Profilaktyki Raka Szyjki Macicy, to szczególny czas przypominania o tym, jak ważne dla zdrowia i życia kobiety jest regularne wykonywanie cytologii – badania pozwalającego wykryć nawet niewielkie zmiany, dzięki czemu szybko można podjąć leczenie.

• Bezpłatna cytologia w ramach programu profilaktycznego raka szyjki macicy, przysługuje kobietom w wieku 25-64 r.ż. co 3 lata (wcześniej adresatkami programu były kobiety w wieku 25-59 lat). 
  Kobiety obciążone czynnikiem ryzyka (takim jak zakażenie wirusem HIV, przyjmowanie leków immunopresyjnych oraz zakażenie wirusem HPV) powinny wykonywać cytologię częściej, bo co 12 miesięcy.
• Badanie cytologiczne nie wymaga skierowania; trwa kilka minut; można je wykonać w każdym gabinecie ginekologicznym, który ma umowę z NFZ. W naszym województwie takich gabinetów jest około 120. Badanie jest bezbolesne i całkowicie bezpieczne.
• Wykaz poradni: https://www.nfz-szczecin.pl/uepv6_poradnia_ginekologiczno_poloznicza.htm
• Kobiety młodsze i starsze niż adresatki programu profilaktycznego, mają prawo do bezpłatnej cytologii diagnostycznej – w ramach porady specjalistycznej. O potrzebie wykonania diagnostycznej cytologii, decyduje lekarz.
• Coraz powszechniejszą metodą profilaktyki raka szyjki macicy są też szczepienia przeciw wirusowi HPV osób, u których nie doszło jeszcze do zakażenia. Realizowany od 2023 roku powszechny program bezpłatnych szczepień przeciw HPV jest skierowany do dziewcząt i chłopców w wieku od ukończenia 9 do ukończenia 14 roku życia.

Przyczyną jest HPV

Główną przyczyną raka szyjki macicy jest utrzymująca się przez wiele lat infekcja wirusem brodawczaka ludzkiego – HPV. Do zakażenia może dojść w czasie stosunku płciowego. Prezerwatywa przed nim nie chroni. HPV odpowiada za:

• blisko 100% stanów przedrakowych i raka szyjki macicy,
• 64-100% stanów przedrakowych i nowotworów pochwy,
• 90% nowotworów odbytu,
• 30% nowotworów prącia,
• 5-30% nowotworów sromu,
• 3,7% nowotworów jamy ustnej,
• 11% nowotworów nosogardzieli,
• 20% nowotworów nasady języka, migdałków,
• 25% nowotworów nieokreślonej części gardła,
• zachorowania na nowotwory głowy i szyi (jama ustna ok. 3,7%; nosogardziel ok. 11%; nasada języka, migdałek ok. 19,9%, nieokreślone części gardła ok. 25%)

Szczepienia przeciw HPV

Szczepienie przeciw wirusowi brodawczaka ludzkiego jest najskuteczniejszym sposobem zapobiegania zakażeniom HPV i chorobom nowotworowym związanym z tym nowotworem.

Przyjęcie szczepionki przeciw HPV zmniejsza ryzyko zachorowania na raka szyjki macicy o 70%.
Szczepionki przeciw HPV są bezpłatne dla dzieci w wieku po ukończeniu 9 lat do 14 lat w ramach Powszechnego Programu Szczepień HPV (dostępne są dwa preparaty: Cervarix i Gardasil9). Dodatkowo preparat Cervarix jest bezpłatny w ramach refundacji dla dzieci w wieku po ukończeniu 9 lat do 14 lat.

Więcej na temat szczepień przeczytasz na portalu Państwowego Zakładu Higieny:

Objawy raka szyjki macicy

Nowotwór pojawia się zazwyczaj 10 do 15 lat po trwałym zakażeniu wirusem. Przez wiele lat może nie dawać żadnych objawów. W późniejszej fazie mogą pojawiać się takie objawy, jak:

• krwawienie pomiędzy regularnymi krwawieniami miesięcznymi
• krwawienie po stosunku, prysznicu lub badaniu ginekologicznym
• krwawienie miesięczne, które trwa dłużej i jest bardziej obfite niż zwykle
• krwawienie po menopauzie
• obfite upławy z pochwy
• ból w podbrzuszu
• ból podczas stosunku.

Jeśli wystąpi jakiekolwiek z tych objawów, kobieta powinna natychmiast iść do ginekologa lub onkologa.

Na czym polega badanie cytologiczne, jak się przygotować? 

Badanie cytologiczne jest jednym z podstawowych badań diagnostycznych, które powinna regularnie wykonywać każda kobieta. W trakcie tego badania lekarz pobiera materiał z szyjki macicy za pomocą szczoteczki cytologicznej. Rozmaz przekazywany jest do oceny mikroskopowej w laboratorium.

• Badanie należy wykonać nie wcześniej niż 4 dni po ostatnim dniu miesiączki i nie później niż 4 dni przed rozpoczęciem kolejnej menstruacji
• 24 godziny przed pobraniem wymazu zrezygnuj ze współżycia
• 24-48 godzin przed pobraniem wymazu cytologicznego nie używaj żadnych leków dopochwowych, nie wykonuj irygacji.

Gdzie można wykonać bezpłatną cytologię?

W każdym gabinecie ginekologiczno-położniczym, który ma umowę z NFZ lub w gabinecie uprawnionej do badania położnej.

• Wykaz gabinetów ginekologiczno-położniczych w Zachodniopomorskiem.
• Wykaz położnych uprawnionych do wykonywania cytologii (3 gabinety)
• Gdzie się leczyć – link otwiera się w nowej karcie. Wybierz z listy nazwę programu: Profilaktyka raka szyjki macicy i województwo lub miejscowość.

Realizacja programu profilaktyki raka szyjki macicy w województwie zachodniopomorskim

Czerwiec 2023

Przez wiele lat program adresowany był do kobiet w wieku 25-59 lat.
Przykładowo: w czerwcu 2023 roku kobiet w tym wieku było w naszym województwie 438,2 tysiąca.
Z programu skorzystało wtedy 16,7% uprawnionych kobiet (w Polsce 11,5%).

• W listopadzie 2023 roku program rozszerzono: włączono kobiety 5 lat starsze – do 64 roku życia. Liczba kobiet uprawnionych znacznie wzrosła (wtedy o prawie 60 tys.).

Styczeń 2025

W styczniu 2025 roku kobiet w wieku 25-64 lata jest w naszym województwie 495,8 tys. Według stanu na styczeń z profilaktycznej cytologii skorzystało (w interwale 3 lat) 16,4% uprawnionych kobiet (w Polsce średnia wynosi 11,3%)

Część kobiet wykonuje cytologię w ramach prywatnego systemu opieki zdrowotnej i te dane nie są dostępne.

INFORMACJE: Małgorzata Koszur, rzeczniczka prasowa ZOW NFZ