„Archeologia Stargardu tom V,2” to najnowsza publikacja Muzeum Archeologiczno-Historycznego w Stargardzie, która zawiera 47 artykułów dwudziestu różnych autorów. Z niej dowiemy się, jak wyglądało życie na przestrzeni setek lat w trzech kamienicach na stargardzkim Starym Mieście.
Projekt „Archeologia Stargardu t. 5,2 Badania kwartału IX. Dawne parcele Targ Drzewny 19-21” dofinansowany został ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury oraz Gminy Miasto Stargard.
Redaktorami tomu V,2 są Marcin Majewski, dyrektor Muzeum Archeologiczno-Historycznego w Stargardzie, szef Katedry Archeologii w Instytucie Historycznym Uniwersytetu Szczecińskiego i Iwona Wojciechowska z Działu Archeologii Muzeum Archeologiczno-Historycznego w Stargardzie.
– „Archeologia Stargardu tom V,2” to kontynuacja serii i tomu V,1 – mówi Marcin Majewski, dyrektor MAH Stargard. – Tom V,2 nie zamyka jednak całego tak zwanego kwartału IX. Dotyczy jedynie trzech działek spośród trzydziestu trzech. W części drugiej tomu V opisane zostały parcele w narożniku między ulicą Kazimierza Wielkiego, a nieistniejącym już Targiem Drzewnym. Praca dotyczy efektów badań archeologicznych, które Muzeum w Stargardzie, z udziałem studentów archeologii ze Szczecina i Poznania, prowadziło w latach 2007 i 2008. To były w tamtym czasie największe w skali naszego kraju badania archeologiczne prowadzone w mieście. Objęły teren o powierzchni blisko 12 000 metrów kwadratowych.
Wspomniane badania archeologiczne objęły obszar, na którym obecnie stoi Galeria Handlowa Starówka i jej otoczenie. Przed laty były tam zabudowane kamienicami 33 działki. W „Archeologii Stargardu tom V,2” znalazło się miejsce dla kilku z nich, kolejne będą opisywane w następnych częściach, być może nawet ośmiu.
Z „Archeologii Stargardu tom V,2” miłośnicy historii Stargardu dowiedzą się wiele cennych, interesujących informacji dotyczących parceli przy dawnym Targu Drzewnym nr 19, 20, 21 na Starym Mieście. Były one w miejscu, gdzie obecnie jest narożnik Galerii Handlowej Starówka, od ulicy Kazimierza Wielkiego, patrząc od strony parkingu w kierunku ul. Grodzkiej.
Marcin Majewski podkreśla, że pierwsze działki na tym terenie Stargardu zostały wymierzone w drugiej połowie XIII wieku, natomiast najstarsza murowana zabudowa pochodzi z XIV wieku. Autorzy publikacji w „Archeologii Stargardu tom V,2” zadbali o to, by opis dotyczył nie tylko samych kamienic i ich historii, ale także zamieszkujących je na przestrzeni lat osób i rodzin.
– Informacje o właścicielach nieruchomości zebraliśmy od roku 1627 do 1945 – podkreśla Marcin Majewski. – Jeśli chodzi o lokatorów, to opisy mamy zazwyczaj od połowy XIX wieku. Opisane zostało ich pochodzenie, zawody. Tym tematem zajęła się Monika Ogiewa-Sejnota.
Jeśli chodzi o historię samych kamienic nr 19, 20, 21 przeczytać będzie można o szczegółach architektonicznych, są zdjęcia, karty pocztowe.
Jest nawet rzut jednej z kamienic z połowy XIX wieku.
Marcin Majewski
Muzealnicy dotarli do informacji między innymi o tym, że w kamienicy nr 19 mieszkał w 1876 r. Emil Leopold von Blomberg, ojciec pierwszego feldmarszałka Adolfa Hitlera – Wernera von Blomberga. Emil Leopold von Blomberg będąc w randze kapitana pracował w stargardzkim garnizonie grenadierów.
Dużo miejsca w „Archeologii Stargardu tom V,2” poświęcono przedmiotom, które odkryto podczas badań archeologicznych w latach 2007 i 2008, a które świadczą o codziennym życiu w tym miejscu na przestrzeni setek lat. Na przykład Mateusz Szeremeta z MAH Stargard w swoich artykułach zajął się ceramiką. Opisał fajans importowany do Stargardu, ale i ten produkowany na miejscu. Natomiast Joanna Dąbal z Uniwersytetu Gdańskiego w swoim tekście opisała jeden konkretny przedmiot. To znaleziony podczas badań arecheologicznych, w latrynie, dzbanek na herbatę wykonany w Anglii w latach około 1740-44.
– Opisane zostały przedmioty od końca XIII wieku do roku 1945 – wyjaśnia Marcin Majewski. – Na przestrzeniu setek lat widać zmiany, jakie następowały w kulturze życia mieszkańców. W pewnych okresach popularnością cieszył się zupełnie inne przedmioty niż w innych latach. Mocno zaznacza się fascynacja wyrobami fajansowymi czy porcelaną, które pojawiły się tutaj w drugiej połowie XVII wieku.
W odkopanych latrynach znaleziono między innymi fragmenty naczyń siwych, kamionkowych i drewnianych przedmiotów z czasów średniowiecza. Znalazły się tam licznie i późniejsze przedmioty. Należą do nich importowane naczynia kamionkowe, naczynia szklane, które omówiła w książce Iwona Wojciechowska. „Archeologia Stargardu tom V,2” pokazuje też, jak wyglądały wnętrza kamienic i mieszkań. Jak mówi Marcin Majewski, ciekawym świadectwem tego są między innymi szyby, także witrażowe.
– Natomiast na podstawie odnalezionych kafli możemy mówić o tym, jak wyglądała na przestrzeni lat kwestia ogrzewania w kamienicach – mówi Marcin Majewski, dyrektor MAH Stargard.
Autorzy publikacji przeprowadzili analizy różnych rzeczy. Niektóre świadczą o tym, jak wyglądało przed laty żywienie.
– Są na przykład muszle, które świadczą o tym, że w diecie mieszkańców Stargardu w połowie XVIII wieku pojawiały się ostrygi, które były dostarczane do portów nadbałtyckich, konsumowane na stołach bogatych mieszczan jako wyszukane danie i sprowadzane z zagranicy na specjalne zamówienie – mówi Marcin Majewski. – Daniel Makowiecki z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu przebadał szczątki kostne zwierząt, odkryte podczas badań archeologicznych, a które spożywali stargardzianie. Z badań wynika, że w jednym z obiektów było dużo szczątków kostnych prosiąt, to znaczy, że jedzono ich dużo. Ale i okazuje się, że przy Targu Drzewnym w Stargardzie mieszkali rzeźnicy i siekacze. Stąd też zapewne odkryte szczątki.
O życiu codziennym mieszkańców, tych trzech parceli na Starym Mieście w Stargardzie, na przestrzeni setek lat świadczą także takie przedmioty jak grzebienie, które omówił Andrzej Janowski, naparstki i inne przybory krawieckie oraz elementy strojów, w tym obuwie, opracowane przez Karolinę Stań, monety pochodzące z czasów od średniowiecza do okresu międzywojennego, czy kamionkowe lub szklane naczynia apteczne opisane przez Iwonę Wojciechowską. Piotr Tarnawski opisał medal bractwa kurkowego, który został znaleziony na kwartale. Tematów opisanych w „Archeologii Stargardu tom V,2” jest znacznie więcej.
– Wielu autorów poświęciło swój czas, aby opisać szereg przedmiotów – podkreśla Marcin Majewski, dyrektor MAH Stargard. – Książka zaprezentowana zostanie po raz pierwszy wiosną tego roku, ponieważ chcemy zrobić prezentację w miejscu badań archeologicznych, tam gdzie znajdowały się opisane w tej publikacji parcele. Książkę będzie można wówczas otrzymać za darmo. Będzie także do pobrania przez internet, w wersji PDF.
ARCHEOLOGIA STARGARDU OD TOMU I DO V
- Tom I o zachodniej części tak zwanego kwartału V (obecnie Hotel Grodzki)
- Tom II (2 części) o kościele i klasztorze augustianów, który znajdował się między ulicami Wita Stwosza, Klasztorną, Portową
- Tom III o badaniach archeologicznych na Rynku Staromiejskim
- Tom IV o odkrytych obiektach z pożaru 7 października 1635 roku, który zniszczył nasze miasto w czasie wojny trzydziestoletniej
- Tom V,1 o najstarszych śladach osadnictwa na tak zwanym kwartale IX (m.in. okres sięgający kilkaset lat p.n.e. , cmentarzysko X-XII wiek)
- Tom V,2 o badaniach tak zwanego kwartału IX, dawne parcele Targ Drzewny 19, 20, 21