Pod koniec września br. Główny Urząd Statystyczny opublikował dane z Narodowego Spisu Powszechnego. Dotyczą one m.in. wyznania. Wynika z nich, że przez ostatnie 10 lat aż o 17,5 punktu procentowego i ponad 7 milionów osób zmalała ilość Polaków deklarujących się jako katolicy. Coraz mniej wyznawców jest w kościołach oraz na lekcjach religii. Jak to wygląda w Stargardzie?
Jeszcze w poprzednim roku szkolnym, 2022/2023 zwróciłam się do dyrektorów szkół ponadpodstawowych w Stargardzie z pytaniami dotyczącymi nauki religii w ich szkołach.
Odpowiedzi udzielili dyrektorzy i wicedyrektor następujących szkół:
- I Liceum Ogólnokształcącego im. Adama Mickiewicza w Stargardzie
- Zespołu Szkół nr 2 im. Mikołaja Kopernika w Stargardzie
- Zespołu Szkół nr 5 im. Tadeusza Tańskiego w Stargardzie
Pytanie pierwsze dotyczyło ilości uczniów uczęszczających na lekcje religii w szkole (w roku szk. 2022/2023).
Andrzej Albrewczyński, I LO: Na lekcje religii uczęszcza 51,85% uczniów.
Jolanta Stępczyńska, wicedyrektor ZS 2: 12%.
Krzysztof Bielski, ZS 5: Spośród uczniów technikum na lekcje religii uczęszcza około 40% uczniów, spośród szkoły branżowej uczęszcza około 22% uczniów, daje to średnią w Zespole Szkół około 33% uczniów uczęszczających na lekcje religii. W szkole branżowej są klasy, w których żaden uczeń nie uczęszcza na lekcje religii.
Pytanie drugie dotyczyło ilości zatrudnionych katechetów bądź duchownych – ile etatów związanych z nauką religii jest w szkole?
Andrzej Albrewczyński, I LO: Są 2 etaty, związane z nauką religii w naszej szkole.
Jolanta Stępczyńska, wicedyrektor ZS 2: Zatrudniamy dwóch nauczycieli religii (katecheta + duchowny); 1,1 etatu.
Krzysztof Bielski, ZS 5: Obecnie w szkole zatrudnionych jest trzech nauczycieli nauczających religii, dwóch księży oraz jedna katechetką. Spośród tych trzech osób, jedna przebywa na rocznym urlopie dla poratowania zdrowia, więc nauczanie religii jest fizycznie realizowane przez dwie osoby.
Następnie pytałam czy lekcje religii układane są zawsze tak, by ich opuszczanie nie powodowało okienek w planie ucznia? Czy zawsze są umieszczane na początku bądź na końcu lekcji w danym dniu?
Andrzej Albrewczyński, I LO: Nie ma takiej możliwości aby lekcje religii były umieszczane tylko na początku lub końcu planu lekcji.
Jolanta Stępczyńska, wicedyrektor ZS 2: Lekcje religii często umieszczane są na pierwszych i ostatnich godzinach w planie, ale nie jest to możliwe do zrealizowania w przypadku wszystkich klas. Zajęcia z religii odbywają się również międzyoddziałowo. Nauka religii organizowana jest zgodnie z przepisami prawa i wytycznymi Ministerstwa Edukacji i Nauki.
Krzysztof Bielski, ZS 5: Niestety nie wszystkie lekcje religii są umieszczane na początku lub końcu zajęć. Niestety ze względów organizacyjnych jest to bardzo trudne, wręcz niemożliwe do zrealizowania. Oznacza, to że uczniowie którzy nie uczęszczają na lekcję religii mają okienka. Mogą wówczas korzystać z czytelni.
Kolejne pytanie dotyczyło wybierania lekcji etyki jako alternatywnej dla lekcji religii…
Andrzej Albrewczyński, I LO: Lekcje etyki jako alternatywę do lekcji religii wybiera 2,06% uczniów.
Jolanta Stępczyńska, wicedyrektor ZS 2: 4%.
Krzysztof Bielski, ZS 5: Obecnie żaden uczeń nie wybrał lekcji etyki, jako alternatywy.
Pytałam także czy dyrektorzy stargardzkich szkół ponadpodstawowych stoją przed dylematem konieczności likwidacji etatu katechety/duchownego w swojej szkole?
Andrzej Albrewczyński, I LO: Nie ma konieczności likwidacji etatu katechety/duchownego.
Jolanta Stępczyńska, wicedyrektor ZS 2: Tak, mamy takie dylematy.
Krzysztof Bielski, ZS 5: Ewentualny powrót katechety z urlopu dla poratowania zdrowia, najprawdopodobniej będzie skutkował likwidacją etatu lub zatrudnieniem katechetów w niepełnym wymiarze. Bardziej prawdopodobne jest to drugie rozwiązanie, gdyż zwolnienie katechety jest możliwe tylko w przypadku cofnięcia mu misji.
Zapytałam także, co zdaniem kadry zarządzającej stargardzkimi szkołami jest przyczyną takiego stanu rzeczy, że większość młodzieży nie chce już brać udziału w lekcjach religii w szkołach?
Otrzymałam dwie odpowiedzi:
Jolanta Stępczyńska, wicedyrektor ZS 2: Uczniowie rezygnują z lekcji religii chcąc zwiększyć ilość czasu wolnego, który przeznaczają na dodatkowe zajęcia rozwijające uzdolnienia lub na zajęcia wyrównawcze. Wielu uczniów to osoby dojeżdżające z oddalonego miejsca zamieszkania do szkoły różnymi środkami komunikacji. Ci uczniowie zainteresowani są możliwie szybkim powrotem do domu, często powrót w określonych godzinach wynika z rozkładu jazdy danego środka transportu.
Krzysztof Bielski, ZS 5: Moim zdaniem młodzież nie chce brać udziału w lekcjach religii, ze względu na sytuację związane z kościołem. Zwłaszcza wszelkiego rodzaju afery, m.in. związane z pedofilią, czy zbyt dużym zaangażowaniem Kościoła w politykę. Przyczyną mogą być również wypowiedzi hierarchów kościelnych na tematy związane z aborcją, czy społecznością LGBT. Wydaje mi się, że okres pandemii również przyczynił się do odejścia ludzi, zwłaszcza młodych z aktywnego uczestnictwa w Kościele. Młodzież chciałaby żyć bez stawianych im nakazów i zakazów. Chcą sami o sobie decydować, nie chcą się podporządkować regułom, zwłaszcza jeżeli są one sprzeczne z ich przekonaniami. Zniechęcenie może wynikać również ze sposobu prowadzenia zajęć przez katechetów, bardzo często są to zajęcia mało atrakcyjne. Tematyka zajęć również nie jest dostosowana do potrzeb młodzieży.
Następne pytanie dotyczyło tego, czy w szkołach znajdują się wyeksponowane symbole religijne, np. krzyże, portrety papieża, maryjne figurki?
Andrzej Albrewczyński, I LO: W niektórych klasach są powieszone krzyże.
Jolanta Stępczyńska, wicedyrektor ZS 2: TAK, zgodnie z potrzebami uczniów i nauczyciela.
Krzysztof Bielski, ZS 5: W naszej szkole symbole religijne znajdują się w salach, gdzie odbywają się lekcje religii. W pozostałych miejscach, typu korytarze oraz większość sal nie znajdują się wyeksponowane symbole religijne. Są uczniowie, którzy są ateistami lub innego wyznania, a symbole religijne mogły by w pewien sposób ich obrażać.
Poprosiłam także dyrektorów stargardzkich szkół średnich, by odpowiedzieli czy ich zdaniem nauka religii powinna wrócić do przykościelnych salek?
Otrzymałam dwie odpowiedzi:
Jolanta Stępczyńska, wicedyrektor ZS 2: TAK.
Krzysztof Bielski, ZS 5: Uważam, że powrót religii do salek przy kościelnych byłby dobrym rozwiązaniem. Innym dobrym rozwiązaniem mogłoby być organizowanie zajęć w porozumieniu ze szkołą, ale za ich organizację powinien odpowiadać Kościół. Szkoła mogła by tylko udostępniać sale. Zdecydowanie uważam, że finansowanie zajęć religii powinno odbywać się ze źródeł kościelnych, katecheci nie powinni być opłacani z tych samych środków co inni nauczyciele.
Bardzo dziękuję pani Jolancie Stępczyńskiej oraz panom Krzysztofowi Bielskiemu i Andrzejowi Albrewczyńskiemu za udzielenie informacji i przekazanie opinii na temat nauki religii w szkołach.
Czytelnikom przypominam, że powyższe dane dotyczą poprzedniego roku szkolnego, 2022/2023. Według statystyk dotyczących uczęszczania na lekcje religii, tendencja jest wyraźnie spadkowa.